Verantwoording van COVID-19 steunmaatregelen in de jaarrekening

Het subsidietijdvak voor de NOW-regeling 1 is inmiddels afgelopen. Vele duizenden ondernemingen maken gebruik van deze regeling. Inmiddels is ook  de regeling NOW 2 beschikbaar. Daarnaast bestaan er regelingen als de TOGS en TVL. Zowel de voorschotten als de eindafrekening van deze subsidies zullen in de jaarrekening verantwoord moeten gaan worden.

Voor opstellers van jaarrekeningen en accountants is het de vraag op welk moment en welke wijze deze regelingen verantwoord, gepresenteerd en toegelicht moeten worden in de jaarrekening. In dit artikel wordt ingegaan op de verslaggevingsvereisten voor deze overheidssubsidies.

Tegemoetkoming schade COVID-19 (TOGS)
Voor aangewezen sectoren geeft deze regeling, onder voorwaarden, de mogelijkheid om een eenmalige tegemoetkoming van € 4.000 te ontvangen. Dit bedrag is door de onderneming / ondernemer vrij te besteden.

Tegemoetkoming Vaste Lasten (TVL)
De TVL is de opvolger van de TOGS. Doel van deze regeling is om een tegemoetkoming te geven voor een deel van de vaste lasten over de maanden juni, juli, augustus en september 2020. Aan deze regeling zijn diverse voorwaarden verbonden, onder andere is de hoogte van de subsidie afhankelijk van het percentage omzetverlies. De subsidie kan maximaal € 50.000 bedragen.

Verantwoording, presentatie en toelichting van subsidies
Voor ondernemingen die de jaarrekening opmaken op basis van Titel 9 BW 2 en de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving (RJ) is Richtlijn 274 Overheidssubsidies van toepassing. Deze richtlijn maakt onderscheid tussen verschillende soorten subsidies. Op basis van de definitie vallen de bovengenoemde regelingen onder ‘exploitatiesubsidies’. Exploitatiesubsidies zijn subsidies die zich onder andere kenmerken als loonsubsidies, subsidies voor bepaalde gederfde opbrengsten of voor exploitatietekorten in het algemeen.

Moment van verantwoording
De exploitatiesubsidie wordt op grond van RJ 274 verwerkt zodra er een redelijke zekerheid is dat de rechtspersoon aan de gestelde voorwaarden van de regeling voldoet en de subsidie daadwerkelijk zal verkrijgen. Met redelijke zekerheid wordt bedoeld dat het zeer waarschijnlijk is dat de subsidie wordt verkregen (>80%).

Exploitatiesubsidies dienen ten gunste van de winst-en-verliesrekening te worden gebracht in het jaar waarin de gesubsidieerde kosten ten laste van de winst-en-verliesrekening worden verantwoord of de opbrengsten zijn gederfd. Hiermee wordt een matching van kosten en opbrengsten bereikt. Voor veel ondernemingen zal dit verslagjaar 2020 zijn. Voor ondernemingen met een gebroken boekjaar zal mogelijk toerekening aan twee verschillende verslagjaren noodzakelijk zijn.

Verantwoording in de balans
De ontvangen voorschotten van de exploitatiesubsidie kunnen afwijken van de uiteindelijk te verkrijgen subsidie. Hierdoor kan per balansdatum een vordering of schuld ontstaan. Deze zullen in de balans onder de kortlopende vorderingen of kortlopende schulden moeten worden verantwoord.

Verantwoording in de winst-en-verliesrekening
De presentatie van exploitatiesubsidies in de winst-en-verliesrekening wordt in RJ 274 niet behandeld. Uit IAS 20 kan de volgende presentatie voor exploitatiesubsidies worden afgeleid:

• als overige bedrijfsopbrengsten; of
• in mindering op de kosten waarop de subsidie betrekking heeft.

Voorstanders van de eerste methode overwegen dat het niet geëigend is om baten en lasten netto op te nemen en dat als de subsidie van de lasten wordt gescheiden, het eenvoudiger is om een vergelijking te maken met andere lasten die niet door een subsidie worden beïnvloed. Bij de tweede methode wordt met name overwogen dat het mogelijk is dat de entiteit de verplichtingen (lasten) niet zou zijn aangegaan als de subsidie niet beschikbaar was geweest, en dat de presentatie van de lasten zonder de subsidie te salderen (de eerste methode) een onjuist beeld kan geven.

De overwegingen bij de tweede methode zijn bij de verschillende regelingen minder van toepassing. Dit bijvoorbeeld omdat de loonverplichtingen al waren aangegaan en niet afhankelijk zijn geweest van de NOW-regeling. Uiteraard zijn door de NOW-regeling waarschijnlijk de loonkosten niet gedaald als gevolg van het niet ontslaan van medewerkers. Daarnaast blijven de lasten vergelijkbaar met de voorgaande verslagperiode en wordt de invloed van de exploitatiesubsidie op het resultaat afzonderlijk inzichtelijk gemaakt. Gezien de aard van de regelingen zal een verwerking als ‘overige bedrijfsopbrengst’ derhalve meer voor de hand liggen. Maar hier geldt dus geen harde verplichting voor. In voorkomend geval kunnen de subsidies, en met name de NOW, meer dan materieel zijn en is een goede afweging voor het inzicht in de jaarrekening belangrijk.

Goed om te beseffen is dat de subsidie uit de TOGS voor het aanvragen van de NOW-regeling aan te merken is als ‘omzet’ en derhalve invloed heeft op de omvang van het omzetverlies. Dit staat echter los van de verantwoording in de jaarrekening.

Op te nemen toelichtingen
In de toelichting op de jaarrekening moet de volgende informatie worden opgenomen (RJ 274.121):

a) de aard van verkregen subsidie en andere vormen van overheidssteun;
b) de wijze waarop subsidies en andere vormen van overheidssteun in de jaarrekening  zijn verwerkt (grondslagen);
c) de omvang van de in het  verslagjaar in de jaarrekening verwerkte subsidies en andere vormen van overheidssteun (indien deze vermelding bijdraagt tot het inzicht dat de jaarrekening geeft).

Zeker indien ervoor gekozen wordt de verkregen subsidies te salderen met lasten dient overwogen te worden om in de toelichting inzicht te geven in de bruto bedragen.

Middelgrote en kleine rechtspersonen
Voor middelgrote ondernemingen bestaan er geen vrijstellingen in de RJ. Voor kleine rechtspersonen zijn de vereisten in RJ-k hoofdstuk B17 opgenomen. Op grond hiervan hebben zij een vrijstelling voor het opnemen van toelichtingen zoals benoemd in sub a) en sub c). Wel wordt daarbij opgemerkt dat de rechtspersoon kan overwegen om deze toelichtingen wel te verschaffen.

Tot slot
De verschillende steunmaatregelen van de overheid kunnen van materiële omvang zijn. Het is derhalve van belang dat opstellers en accountants ervoor zorgen dat de deze exploitatiesubsidies door middel van juiste presentatie en toelichting inzichtelijk verantwoord worden in de jaarrekening.